Coneissètz totes l’escòla de Jules Ferry que la lenga francesa es lenga unica e que l’ensenhament dins las lengas regionalas i es enebit… E òc, la matritz de l’escòla francesa foguèt fondada sul monolingüisme ! La lenga francesa èra impausada e la practica de las lengas regionalas o valriá mai dire dels pateses èra interdita, lo patés essent l’enemic pièger de l’ensenhament del francés ! Doncas a la fin del sègle dètz-e-nòu, dins las escòlas de la zòna occitana, la règla èra de parlar pas patés e aquò èra çò mèma pels moments de recreanças.
D’efècte, de sanccions èran previstas per los que parlavan la lenga mairala. Alara dins d’escòlas existissiá un utís per quitar als mainatges de parlar patés : lo senhal. Èra un tròç de fusta, una peireta o qué que siá d’autre mas èra sustot l’utís de repression, de l’ideologia del monolingüisme. Aquel objècte èra balhat pel regent a un mainatge e circulava d’escolans a escolans tot lo long del jorn. Tre que n’aviá un que parlava patés, recebiá lo senhal e del còp èra a el de lo far passar a un autre. A la fin de la jornada lo que l’aviá èra castigat. Podèm imaginar las marridas relacions entre los mainatges e l’ambient de suspicion que regnava dins las escòlas. La lenga occitana èra presentada coma quicòm de vergonhós que caliá eliminar. Es inadmissible de daissar pas qualqu’un s’exprimir en lenga mairala ! Lo bilingüisme es una competéncia naturala, cal bastir una cultura bilingua e non l’eradicar. Es çaquelà çò que se passèt pendent d’annadas. En eradicant l’emplec de las lengas regionalas a l’escòla los mainatges jamai an pas aprés la lenga ni tanpauc l’Istòria e la cultura de lor país.
Mas urosament qualques annadas mai tard mercé a la lei Deixonne de 1951 las lengas de França foguèron valorizadas e los pichons occitans aguèron lo dreit d’aprene LOR lenga a l’escòla. E uèi, vivèm un eveniment istoric e nos podèm felicitar de l’adopcion de la lei Molac sus la proteccion e la promocion de las lengas regionalas per l’Amassada Nacionala. Òsca e mercé a totas las personas que menèron aquel combat ! Vos remandi doncas a l’excellent article d’Emà sus aquela lei…
Aurèlia Lagarde e la còla